Dağıstanlılar

Dağıstanlılar

Dağıstan denince tüm Doğu Kafkasya akla gelmekle birlikte Avar, Lezgi, Gazi-Kumuk ve Dargin gibi yerli halklar daha çok dağlık bölgelerde toplanmışlardır.

Hazar Denizi'ne doğru uzanan veya kuzeydoğuda Sulak ve Terek nehirlerinin aşağı mecralarını da içine alan kesimde Kumuk, Azeri, Türkmen ve Nogay gibi Türk asıllı kabileler yaşar. Dağlı kabilelerin aralarında bulunan engeller batıdaki kadar olmasa da buradaki kabileler arasında da farklılıklar doğurmuştur. Ovaya doğru yani kuzey, doğu veya güneydoğu istikametinde olan yerlerde yaşayan kabilelerin mensupları genellikle Türk kabileleri ile sıkı ilişkiler içerisinde bulunmalarından dolayı Türkçe ortak bir anlaşma vasıtası olabilmiştir.

Siyasi ve askeri yönden bütün dağlı kavimler gibi Dağıstanlılar da savaşçı, aktif ve hürriyetlerine düşkündürler. Bu nedenle bu bölgede ovalık kesim, dağlık kesime tabi olmuştur. Şeyh Şamil'in Dağıstan'da en fazla dayandığı kabileler dağlı kabilelerdirler. Bilhassa Lezgiler ve daha az olmakla beraber Avarlar bu çerçevede örnek olarak verilebilir.

Ahmet Cevdet Paşa, Dağıstan'ın nüfusunu 1878 yılında 270.000 hane olarak tesbit ediyor. Allen-Muratoff ise "Mürid Savaşları" sırasında Doğu Kafkasya kabilelerinin nüfusunu tahminen 500.000 olarak veriyor.
Dağıstan'ın kuzey-batısındaki Koysu Irmağı'nın Andi, Avar ve Kara kollarının kaynakları civarındaki bölgeler ile kuzeye doğru Kumukların oturdukları alçak ovaya doğru uzanan kesimde (Çir-Yurt'a kadar) yaşarlar. Güneyde ise Zakatala Mıntıkası'na kadar olan bölgede bulunurlar. Doğularında kuzeyden, güneye doğru Kumuklar, Darginler ve Gazi-Kumuklar (Laklar) güney doğularında ise Lezgiler bulunur. Kuzey-batılarında Çeçenler, güney batılarında ise Gürcüler yer alır.