Muş resimleri ve internet sitesi

http://www.mus.gen.tr/

Dağıstanlılar

Dağıstanlılar

Dağıstan denince tüm Doğu Kafkasya akla gelmekle birlikte Avar, Lezgi, Gazi-Kumuk ve Dargin gibi yerli halklar daha çok dağlık bölgelerde toplanmışlardır.

Hazar Denizi'ne doğru uzanan veya kuzeydoğuda Sulak ve Terek nehirlerinin aşağı mecralarını da içine alan kesimde Kumuk, Azeri, Türkmen ve Nogay gibi Türk asıllı kabileler yaşar. Dağlı kabilelerin aralarında bulunan engeller batıdaki kadar olmasa da buradaki kabileler arasında da farklılıklar doğurmuştur. Ovaya doğru yani kuzey, doğu veya güneydoğu istikametinde olan yerlerde yaşayan kabilelerin mensupları genellikle Türk kabileleri ile sıkı ilişkiler içerisinde bulunmalarından dolayı Türkçe ortak bir anlaşma vasıtası olabilmiştir.

Siyasi ve askeri yönden bütün dağlı kavimler gibi Dağıstanlılar da savaşçı, aktif ve hürriyetlerine düşkündürler. Bu nedenle bu bölgede ovalık kesim, dağlık kesime tabi olmuştur. Şeyh Şamil'in Dağıstan'da en fazla dayandığı kabileler dağlı kabilelerdirler. Bilhassa Lezgiler ve daha az olmakla beraber Avarlar bu çerçevede örnek olarak verilebilir.

Ahmet Cevdet Paşa, Dağıstan'ın nüfusunu 1878 yılında 270.000 hane olarak tesbit ediyor. Allen-Muratoff ise "Mürid Savaşları" sırasında Doğu Kafkasya kabilelerinin nüfusunu tahminen 500.000 olarak veriyor.
Dağıstan'ın kuzey-batısındaki Koysu Irmağı'nın Andi, Avar ve Kara kollarının kaynakları civarındaki bölgeler ile kuzeye doğru Kumukların oturdukları alçak ovaya doğru uzanan kesimde (Çir-Yurt'a kadar) yaşarlar. Güneyde ise Zakatala Mıntıkası'na kadar olan bölgede bulunurlar. Doğularında kuzeyden, güneye doğru Kumuklar, Darginler ve Gazi-Kumuklar (Laklar) güney doğularında ise Lezgiler bulunur. Kuzey-batılarında Çeçenler, güney batılarında ise Gürcüler yer alır.

Dağıstan Neresidir Nasıl Bir Ülkedir?

Dağıstan Rusya Federasyonu'na bağlı, özerk bir cumhuriyettir. 20 Ocak 1921'de SSCB'te bağlı olarak Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla kuruldu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, Rusya Federasyonu içinde Dağıstan Cumhuriyeti adını aldı.
Rusya Federasyonu'nun Avrupa'daki kesiminin güneyinde yer alan Dağıstan, Büyük Kafkas Dağları'nın kuzey yamacının en doğu ucundan 50.278 km² bir alanı kaplar. Güney ve batısı Güton dağında 3646 metreye, Bazardyuzu (Pa Dağı'nda da 4480 metreye ulaşan Kafkas Dağları'nın ana doruk hattıyla çevrilidir. Doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde Kalmuk Özerk Cumhuriyeti, batı ve kuzeybatısında Çeçenistan ve Kuzey Kafkasya, güneybatısında Gürcistan ve güneyinde de Azerbaycan yer alır.
Dağıstan doğudan batıya 200, kuzeyden güneye 400 kilometre kadar bir uzunluğa sahiptir. Başkenti Mahaçkala'dır. Diğer önemli şehirler Derbent, Kızılyar, İzberbaş ve Buynak'tır.

Yazan : İlyas KARADOGAN